بشقاب سفالی آرانیک گرد زرین فام رنگ ‏طلایی طرح ‏خوشنویسی مدل 1000200063

لعاب زرین‌فام یا احیای تکنیک زرین فام حاصل تجربیات حرفه‌ای تعداد انگشت شمار و معدودی از هنرمندان و صنعتگرانی بوده که در سالیان طولانی به آزمایش مواد گوناگون پرداختند‌ و به روش تولید و احیای دوباره آن دست یافتند. لعاب‌های زرین‌فام به نوعی از لعاب اطلاق می‌شود که در عین حال که از تلالو طلایی برخوردار است اما در ساختار مواد تشکیل‌دهنده آن فلز طلا به‌کار نرفته است. انحصار ساخت لعاب‌های زرین‌فام در ایران در دوره ایلخانیان یعنی هفتصد سال پیش در اختیار چند خانواده ایرانی در کاشان و نطنز شهر ری قرار داشته که معروف‌ترین آنها خاندان ابی طاهر کاشانی بوده که مشغول به تولید آثار بسیار نفیس زرین فام بوده است. پیچیدگی دانش ساخت لعاب‌های زرین‌فام و انحصاری بودن آن موجب شد با فوت استادان آن و انتقال نیافتن دانش آن توسط آنان فنون و رموز این دانش نیز دستخوش فراموشی شده و برای سالیان دراز از حافظه بشری محو شود. زرين فام، تشکیل لایه بسیار نازکی از نانو ذرات مس و نقره با جلای فلزی در طیف های رنگی گوناگون است که بر روی لعاب در سومین مرحله پخت در شرايط احیاء کوره ايجاد می گردد. تکنیک احیای زرين فام از جمله موضوعاتی است که به لحاظ تاريخی و تکنیکی، همواره مورد توجه خاص پژوهشگران و هنرمندان سفالگر قرار گرفته است.فنون و شیوه ساخت لعاب زرين فام در طول تاريخ در اختیار افراد معدودی بوده که معمولا از نسلی به نسل ديگر و نزد افراد خانواده انتقال می يافته است. پیچیدگی های ساخت لعاب زرين فام نیز موجب شده تا اين روش به امری دست نیافتنی تبديل گردد.