کتاب اخبارالطوال اثر ابوحنیفه احمد بن داود دینوری

کتاب «اخبارالطوال» نوشته‌ی «احمدبن داود دینوری» معروف به ابوحنیفه است که به کوشش «محمود مهدوی دامغانی» به فارسی برگردانده شده است. کتاب اخبارالطوال، ابتدا به تاریخ خلقت می‌پردازد و مطالبی در مورد پیامبرانی چون ادریس، نوح، هود، ابراهیم ... و پادشاهی داود و سلیمان تا ظهور عیسی بیان می‌کند. ظهور زرتشت و آیین او و نجات بنی‌اسرائیل به‌وسیله‌ی پادشاهان ایران، بخشی دیگر از این کاب را دربرمی‌گیرد. شرح‌حال و سرگذشت پادشاهان ایران از جمشید و پیروزی ضحاک بر او، تا منوچهر و کیقباد و گشتاسب و بهمن و دارا و اسکندر و ملوک‌الطوایف و سپس ساسانیان تا انقراض ایشان از مباحث دیگر کتاب است. توضیح آنکه بخش ساسانیان این کتاب، در تاریخ پیش از اسلام ایران بسیار حائزاهمیت است و در شکل‌گیری شناخت تاریخی ما از آن دوران، نقشی تأثیرگذار داشته است. تاریخ اسلام در این کتاب با تفصیل پیکارهای اعراب و ایرانیان در دوره‌ی خلافت عمر شروع و به پایان خلافت معتصم ختم می‌شود؛ علاوه‌براین جنگ‌های امیرالمؤمنین علی (ع) با معاویه و جنگ‌های جمل و صفین و خوارج و دوره‌ی حکمرانی معاویه و یزید، واقعه‌ی کربلا و شهادت امام حسین (ع) هم مفصل بیان شده است. داستان قیام مختار و همراهانش، حکومت زبیریان، انقراض بنی‌مروان و قیام مردم ایران به‌خصوص قیام خراسان به رهبری ابومسلم از دیگر مباحث کتاب است. این کتاب را «نشر نی» منتشر کرده است.