کتاب شبیه خوانی اثر دکتر کیوان پهلوان انتشارات آرون ۲ جلدی

تعزیه که به معنای دقیق کلمه «نوحه سرایی» یا «تسلیت» است، بخشی از مراسم ده روزه سوگواری است که هر ساله توسط شیعیان برای بزرگداشت شهادت امام حسین (ع) در صحرای کربلا، برگزار می شود. در فرهنگ و ادبیات مذهبی ایران، تعزیه و تعزیه خوانی به معنا و مفهوم مجموعه ای از نمایش های آیین-مذهبی و آیین-افسانه ای خاص به کار می رود. در دوره صفویه مراسم سوگواری در مقیاس گسترده ای اجرا می شد. جمعیت عزادار با در دست داشتن پرچم و چراغ و علامت های مخصوص عزاداری به صورتی منظم از خیابان ها می گذشتند و مردم هم به آنها ملحق می شدند. راویان تصاویری از ندگی امامان را که بر روی پرده هایی کشیده شده بود، با صدای بلند برای مردم روایت می کردند. تکان دهنده ترین صف عزادارن، صف توابین بود که سعی داشتند برای نشان دادن شرمساری و نهایت خجالت خود، سخت ترین مشقات و خشونت ها را به خود وارد کنند که حداقل آن سوراخ کردن پوست و قفل زدن به آن بود. پیش از آنکه شبیه خوانی به صورت نمایش صحنه ای درآید، صورت شبیه گردانی درد سته های عزا داشت. به این ترتیب که کسانی را شبیه امامان و شهیدان در می اورند. شبیه ها سوار اسب و شتر، یا سوار بر ارابه و چهارچرخ هر یک زبان حال شهیدی را بیان می کرد. این نوع شبیه گردانی و شبیه خوانی کم کم تحول یافت و به صورت نمایش کامل وقایع کربلا و مصائب در شکل تعزیه خوانی نمودار شد. ظاهرا این شکل نمایش اواخر دوره صفوی بوده است و همانطور که در کتاب شبیه خوانی یا کتاب تعزیه خوانی خواهید خواند اولین متن شبیه خوانی در سال ۱۱۱۱ هجری قمری است.